Έκτοπη κύηση ή εξωμήτριος κύηση ονομάζεται η κύηση, η οποία αναπτύσσεται εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας. Το ποσοστό εμφάνισης αυτόματης εξωμητρίου κύησης είναι 1,5-2%, ενώ με τις μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το ποσοστό αυτό αυξάνεται.
Εντόπιση:
Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 95% των περιπτώσεων η έκτοπη κύηση αναπτύσσεται στη σάλπιγγα. Πολύ σπανιότερα μπορεί να αναπτυχθεί στην ωοθήκη, τον τράχηλο, το κέρας της μητρας (διάμεση κύηση) και γενικά οπουδήποτε μέσα στην περιτοναική κοιλότητα (κοιλιακή κύηση). Επίσης εξαιρετικά σπάνια είναι και η περίπτωση κατά την οποία συνυπαρχουν μια ενδομήτριος και μια εξωμήτριος κύηση (ετερότοπη κύηση).
Αιτιολογία:
Αν και η ανεύρεση των αιτίων ανάπτυξης εξωμητρίου κύησης δεν είναι πάντα εύκολη, εν τούτοις κάποιες καταστάσεις αυξάνουν την πιθανότητα εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου εκτός της ενδομητρικής κοιλότητας, επειδή εμποδίζουν τη μεταφορά του προς τη μήτρα:
- Πυελικές φλεγμονές, συνηθέστερα από γονόκοκκο και χλαμμύδια.
- Προηγηθείσες επεμβάσεις στις σάλπιγγες και γενικότερα στην πύελο. Η ανάπτυξη συμφύσεων ενδέχεται να προκαλέσει απόφραξη, στένωση ή γωνίωση των σαλπίγγων.
- Η ενδομητρίωση σχετίζεται και αυτή με την ανάπτυξη πυελικών συμφύσεων.
- Προηγούμενη έκτοπη κύηση.
- Τα ενδομητρικά σπειράματα.
- Οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
- Η απολίνωση των σαλπίγγων (χειρουργική στείρωση).
- Οι επανειλημμένες διακοπές κύησης στο παρελθόν.
- Το κάπνισμα και η προχωρημένη ηλικία.
Συμπτώματα:
Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι η εμφάνιση πόνου στην κοιλιά, της οποίας έχει προηγηθεί καθυστέρηση στην περίοδο ή θετικό test κυήσεως και συνοδεύεται από καφεοειδή κατά κανόνα κολπική αιμόρροια.
Διάγνωση:
Η διάγνωση της έκτοπης κύησης δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής της και πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Αλλά και μετά την εμφάνιση τους, τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό κάθε γυναίκα με θετικό test κυήσεως πρέπει να υποβάλλεται σε υπερηχογραφικό έλεγχο, ώστε να διαπιστωθεί ότι η κύηση είναι ενδομήτριος. Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύει από ρήξη της εξωμητρίου κύησης και ενδοκοιλιακή αιμορραγία, κατάσταση απειλητική για τη ζωή της ασθενούς.
Η διάγνωση της έκτοπης κύησης γίνεται με:
- Μέτρηση των επιπέδων της β-hCG. Αύξηση μικρότερη του 60% ανά 48 ώρες εγείρει υποψία έκτοπης κύησης.
- Ενδοκολπικό γυναικολογικό υπερηχογράφημα: Με τιμή β-hCG μεγαλύτερη των 2.000 mIU/ml, πρέπει να διαπιστωθεί υπερηχογραφικά ενδομήτριος σάκκος κύησης με παρουσία λεκιθικού ασκού. Σε αντίθετη περίπτωση η διάγνωση έκτοπης κύησης είναι εξαιρετικά πιθανή. Αν απεικονιστεί υπερηχογραφικά σάκκος κύησης εκτός της μήτρας, τότε η διάγνωση της εξωμητρίου κύησης είναι οριστική.
Αντιμετώπιση:
Η αντιμετώπιση της έκτοπης κύησης δύναται να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική.
- Η φαρμακευτική αντιμετώπιση γίνεται με ενδομυική χορήγηση μεθοτρεξάτης και παρακολούθηση των επιπέδων της β-hCG. Αυτή η αντιμετώπιση βέβαια έχει κάποιους περιορισμούς: η ασθενής πρέπει να είναι αιμοδυναμικά σταθερή και η διάγνωση της έκτοπης κύησης να έχει γίνει σχετικά νωρίς, με χαμηλά επίπεδα β-hCG και μικρό μέγεθος κυήματος.
- Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι και η συχνότερα εφαρμοζόμενη. Γίνεται είτε λαπαροσκοπικά, είτε ανοιχτά. Εκτελείται σαλπιγγεκτομή, δηλαδή αφαίρεση της πάσχουσας σάλπιγγας μετά του κυήματος.