Ο ιός HPV (Human Papilloma Virus) ή αλλιώς ο ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων είναι ένας σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός, ο οποίος προσβάλλει τον τράχηλο της μήτρας και έχει βρεθεί ότι η παρουσία του σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη καρκίνου.
Οι ιοί HPV είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών, η οποία αριθμεί πάνω από εκατό διαφορετικά στελέχη. Κάποια στελέχη εξ αυτών προσβάλλουν το δέρμα και προκαλλούν τα κονδυλώματα των έξω γεννητικών οργάνων, ενώ κάποια άλλα στελέχη προσβάλλουν το επιθήλιο του τραχήλου της μήτρας και προκαλούν τη δυσπλασία του τραχήλου.
- Οι τύποι HPV 6 και 11 είναι οι συχνότερα υπεύθυνοι για την ανάπτυξη καλόηθων κονδυλωμάτων, τα οποία κατά κανόνα δεν εξελίσσονται σε καρκίνο.
- Οι τύποι HPV 16, 18, 31, 33, 35 και 45 είναι οι συχνότερα υπεύθυνοι για την ανάπτυξη τραχηλικής ενδοεπιθηλιακής δυσπλασίας. Ειδιαίτερα ο τύπος 16 έχει ενοχοποιηθεί στη χώρα μας περισσότερο από κάθε άλλο τύπο για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Στις μέρες μας ο ιός HPV είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος. Η έναρξη των ερωτικών επαφών σε μικρή ηλικία, η συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, καθώς και η μη χρήση του προφυλακτικού συντελούν στην ευρεία εξάπλωση του ιού. Επιπρόσθετα το κάπνισμα, η λήψη αντισυλληπτικών, η συνύπαρξη και άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, η ανεπάρκεια βιταμινών και γενικότερα καταστάσεις που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες για την προσβολή από τον HPV και την ανάπτυξη ενδοεπιθηλιακής δυσπλασίας.
Η HPV λοίμωξη:
Η προσβολή του τραχήλου από τον HPV είναι ασυμπτωματική. Τις περισσότερες των περιπτώσεων ο ιός αποικίζει το επιθήλιο του τραχήλου και παραμένει σε αδρανή κατάσταση, διότι το ανοσοποιητικό σύστημα τον καταστέλλει. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως αφυπνίζεται και προκαλεί διαφόρων βαθμών ενδοεπιθηλιακές δυσπλασίες, οι οποίες είναι εν δυνάμει προκαρκινικές αλλοιώσεις.
Για να υπάρχει συνεννόηση και ομοφωνία διεθνώς σχετικά με τους βαθμόυς της ενδοεπιθηλιακής δυσπλασίας, ακολουθούμε σήμερα το σύστημα Bethesda. Σύμφωνα με το σύστημα αυτό οι αλλοιώσεις διακρίνονται σε:
- ASCUS (Atypical SquamousCells of Undetermined Significance): Άτυπα πλακώδη κύτταρα αδιευκρίνιστης σημασίας.
- LGSIL (Low Grade Squamous Intraepithelial Lesion): Χαμηλού βαθμού αλλοιώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν τα οξυτενή κονδυλώματα και τις ιστολογικές αλλοιώσεις CIN-I.
- HGSIL (High Grade Squamous Intraepithelial Lesion): Υψηλού βαθμού αλλοιώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν τις ιστολογικές αλλοιώσεις CIN-II και CIN-III και το καρκίνωμα in situ.
Από αυτές, οι LGSIL συνήθως υποστρέφουν αυτόματα, ενώ οι HGSIL έχουν σαφώς υψηλότερες πιθανότητες καρκινογένεσης και συνήθως αφαιρούνται.
Σε κάθε περίπτωση όμως η διαδικασία της καρκινογένεσης από τον HPV είναι ιδιαίτερα χρονοβόρος και μπορεί να διαρκέσει από 10 έως 30 χρόνια από την πρώτη επαφή με τον ιό.
Πρόληψη:
- Test Παπανικολάου: Συμβατικό ή υγρής φάσεως (Thin Prep), μια φορά το χρόνο ή συχνότερα κατά τις οδηγίες του ιατρού.
- Κολποσκόπηση: Χρώση του τραχήλου με διάλυμα οξικού οξέος 5% ή ιωδίου και λήψη τεμαχίων ιστού από τον τράχηλο για βιοψία εάν χρειάζεται.
- HPV-DNA test: Αναγνώριση του γενετικού υλικού του ιού και ταυτοποίηση του ή των στελεχών του HPV στα κύτταρα του τραχήλου.
Προστασία:
Ικανοποιητική προστασία από έκθεση στον HPV μπορεί να επιτευχθεί με:
- Χρήση προφυλακτικού.
- Επιλογή σταθερού ερωτικού συντρόφου.
- Εμβολιασμό. Σήμερα υπάρχουν στην αγορά δυο τύποι εμβολίου για τον HPV:
1) Το Gardasil (για τους τύπους 6, 11, 16 και 18) και 2) Το Cervarix (για τους τύπους 16 και 18).
Θεραπεία:
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της προσβολής από τον ιό HPV, εξαρτάται από το είδος και το βαθμό της αλλοίωσης.
- Τα κονδυλώματα των έξω γεννητικών οργάνων καταστρέφονται με διαθερμία ή Laser. Συμπληρωματικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ειδικές αλλοιφές.
- Οι LGSIL (χαμηλού βαθμού τραχηλικές αλλοιώσεις) δε θεραπεύονται. Συστήνεται παρακολούθηση, λόγω της υψηλής πιθανότητας να υποχωρήσουν αυτόματα.
- Οι HGSIL (υψηλού βαθμού τραχηλικές αλλοιώσεις) θεραπεύονται με κωνοειδή εκτομή του πάσχοντος τμήματος του τραχήλου, είτε με Laser, είτε με αγκύλη διαθερμίας (loop).
Συμπέρασμα:
Πρέπει να τονιστεί ότι η μόλυνση από τους ιούς HPV σε καμία περίπτωση δε σημαίνει και άμεσο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το γεγονός ότι οι LGSIL αλλοιώσεις κατά κανόνα υποστρέφουν αυτόματα και το ότι η διαδικασία της καρκινογένεσης διαρκεί δεκαετίες, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι:
Η λήψη μέτρων προστασίας σε συνδυασμό με τον τακτικό γυναικολογικό έλεγχο παρέχουν υψηλή ασφάλεια κατά της λοίμωξης από HPV και της ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.